Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin simgesi İstiklal Marşı’nın yazarı; milletvekili, şair ve mütefekkir Mehmet Akif Ersoy 150 yıl önce bugün doğdu.
Kosova’nın Suşitsa köyünden İstanbul’a göç etmiş bir ailenin oğlu olan Mehmet Akif Ersoy, Fatih’te 20 Aralık 1873’te dünyaya geldi. Ersoy, Fatih’te bulunan mahalle mektebinde iki sene boyunca Kur’an eğitimi gördükten sonra 1879’da Fatih Emir Buhari Mahalle Mektebine başladı, 1882’de Fatih Merkez Rüştiyesinde orta öğrenimine devam etti.
BABASI RAGİF ADINI VERDİ
“Ne biliyorsam kendisinden öğrendim” dediği babası Fatih Camisi medrese hocalarından Mehmet Tahir Efendi’den Arapça dersi alan Ersoy, aynı zamanda Fatih Camisi’nde Farsça derslerini de takip etti. Babasının Ragif adını verdiği, ancak annesi ve arkadaşlarının daha kolay telaffuz ettikleri Akif adıyla çağırmasıyla bu ismi benimseyen Ersoy, rüştiyedeki eğitimi boyunca Türkçe, Arapça, Farsça ve Fransızca dillerinde gösterdiği üstün başarıyla ön plana çıktı.
Rüştiye yıllarında şiire merak duymaya başlayan ve şiir kitaplarına yönelen Ersoy’un okuduğu ilk manzum eser ise Fuzuli’nin Leyla ve Mecnun’u oldu. Ersoy, rüştiyeyi bitirdikten sonra 1885’te dönemin gözde okullarından Mülkiye İdadisi’ne kaydoldu. Burada Muallim Naci Bey’den edebiyat dersleri aldı. Babasını verem hastalığı nedeniyle 1888’de kaybeden Ersoy, ertesi yıl büyük Fatih yangınında evleri yok olunca ailesiyle maddi açıdan zor durumda kaldı.
BÖLÜMÜNÜ BİRİNCİLİKLE BİTİRDİ
Usta şair Ersoy, öncelikle meslek sahibi olmak ve yatılı okulda okumak istediği için Mülkiye İdadisi’ni bıraktı. Yeni açılan veteriner yüksekokulunda Ziraat ve Baytar Mektebi(ne başlayan Ersoy, 1893’te baytarlık bölümünü birincilikle bitirdi. Okul yıllarında spora da ilgi gösteren Ersoy, başta güreş ve yüzücülük olmak üzere uzun yürüyüş, koşma ve gülle atma yarışlarına katıldı.
İLK ESERİ 1893’TE YAYIMLANDI
Eğitim hayatının son iki senesinde şiire ilgi duymaya başlayan Ersoy, Divan edebiyatına merak sardı ve okuduğu eserlerin etkisiyle arkadaşlarına manzum mektup denemeleri kaleme aldı. Mehmet Akif Ersoy’un, daha sonra çeşitli gazete ve dergilerde şiirleri yayımladı. Bilinen ilk matbu eseri ise Hazine-i Fünun mecmuasında 1893’te yayımlanan bir gazel oldu. Tophane-i Amire veznedarı Mehmet Emin Bey’in kızı İsmet Hanım’la 1898’de evlenen ve 3 kız, 3 erkek çocuğu olan Ersoy’un oğullarından biri, henüz 1,5 yaşındayken vefat etti.
Şiir yazarak ve öğretmenlik yaparak edebiyat alanındaki çalışmalarına devam eden Ersoy’un neşriyat dünyasına girişi, daha çok 1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilanıyla başladı. Ersoy, arkadaşları Eşref Edip ve Ebül’ula Mardin’in çıkardığı ve ilk sayısı 27 Ağustos 1908’de yayımlanan Sırat-ı Müstakim dergisinin başyazarı oldu.
BÜTÜN ŞİİRLERİNİ SAFAHAT’TA TOPLADI
Şiirlerini 7 kitaptan oluşan Safahat adlı eserinde toplayan Ersoy, 1911’de yazdığı ilk bölümde Osmanlı toplumunun meşrutiyet dönemini, 1912’de yazdığı Süleymaniye Kürsüsünde adlı ikinci kitapta da Osmanlı aydınlarını anlattı. Halkın Sesleri adlı üçüncü bölümü 1913’te kaleme alan Ersoy, Fatih Kürsüsünde isimli eserini ise 1914’te yazdı. Ersoy, 1917 tarihli Hatıralar ile Birinci Dünya Savaşı hakkında görüşlerinin yer aldığı 1924 tarihli Asım’ın ardından 7. bölüm olan Gölgeler’i 1933’te tamamladı.
Yoğun ısrarlar sonucu Kur’an-ı Kerim’i Türkçe’ye tercüme etmeyi kabul eden Ersoy, 6-7 sene üzerinde çalışmasına rağmen sonuçtan memnun kalmayarak imzaladığı anlaşmayı feshetti. Mehmet Akif Ersoy, Türk milletine armağan ettiği için İstiklal Marşı’nı, Safahat isimli eserine koymadı. Vefatının ardından Safahat eserini Ömer Ziya Doğrul ve M. Ertuğrul Düzdağ yeniden bastı. Ersoy’un, Kur’an’dan Ayet ve Hadisler ile Mehmet Akif Ersoy’un Makaleleri adlı çalışmaları da hayatını kaybettikten sonra okuyucuyla buluştu.
BİRİNCİ MECLİS’TE MİLLETVEKİLİ SEÇİLDİ
Burdur Mebusu olarak Birinci Büyük Millet Meclisi’ne seçilen Ersoy, 1921’de Ankara Taceddin Dergahı’na yerleşti. İstiklal Marşı yarışmasına 500 lira ödül verileceği için katılmayan şair, Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Bey’in ricası ve arkadaşı Hasan Basri Bey’in teşvikiyle kalemi eline aldı ve yazmaya başladı.
Mehmet Akif Ersoy’un İstiklal Marşı, 17 Şubat günü Sırat-ı Müstakim ve Hakimiyet-i Milliye’de yayımlandı. Hamdullah Suphi Bey’in Meclis’te okuduğunda ayakta alkışlanan İstiklal Marşı, 12 Mart 1921’de Milli Marş olarak kabul edildi. Ersoy, ödül olarak verilen 500 lirayı hayır kurumuna bağışladı.
1936’DA HAYATINI KAYBETTİ
Kurtuluş Savaşı ve zafer sonrası uzunca bir süre Mısır’da yaşayan ve orada Türkçe dersleri veren Ersoy, 17 Haziran 1936’da tedavi için İstanbul’a döndü. Mısır’dan hasta ve yorgun olarak dönen ve Abbas Halim Paşa’ya ait Beyoğlu’ndaki Mısır Apartmanı’nın dördüncü katındaki dairede kalan Ersoy, 27 Aralık 1936’da hayata gözlerini yumdu.
İstiklal Şairi Mehmet Akif Ersoy’un her yıl binlerce kişinin ziyaret ettiği kabri, Edirnekapı Şehitliği’nde bulunuyor. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri kapsamında 2018 Yılı Vefa Ödülü(ne layık görülen Akif, vatan şairi ve milli şair olarak da Türk insanının kalbindeki yerini koruyor.
