Mikro yerçekimi ortamında gezinmek, eğitimli astronotlar için bile zorlu bir süreçtir; ancak otonom robotlar için bu çok daha büyük bir meydan okumadır ve bu durum, uzay istasyonu gibi yerlerde kullanımlarını sınırlamaktadır.
Şimdi ise Stanford araştırmacıları, Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) üzerindeki serbest uçan bir robotu yönlendirmek için yapay zekayı kullanarak, gelecekteki daha otonom uzay görevlerinin potansiyelini ortaya koydu.
Nasıl çalışıyor?
Stanford araştırma ekibi, NASA’nın küp şeklindeki Astrobee robotuyla çalışarak, bir makine öğrenimi sisteminin UUİ’nin karmaşık ve kalabalık modülleri arasında güvenli rotaları mevcut yöntemlerden çok daha hızlı nasıl planlayabileceğini gösterdi. Bu gelişme, uzay robotlarının uzun süredir karşılaştığı bir engeli aşıyor: Sınırlı bilgi işlem gücü ve minimum insan girdisiyle, bu ekstrem mühendislik ortamında hızlı ve güvenli hareket edebilme zorluğu.
Lider araştırmacı Somrita Banerjee, istasyonun labirent gibi ekipman ve deneylerle dolu olmasının hareket planlamayı özellikle zorlaştırdığını belirtti. Çünkü Dünya’daki robotlarda iyi çalışan algoritmalar, uzay uçuşu için onaylanmış daha eski ve radyasyona dayanıklı bilgisayarlarda yavaş kalıyordu.
Bu kısıtlamaları aşmak için Banerjee ve ekibi, karmaşık bir hareket planlama problemini birçok küçük adıma bölen standart bir optimizasyon yaklaşımıyla işe başladı. Ardından bir yapay zeka modelini, daha önce hesaplanmış binlerce yol üzerinde eğittiler. Bu sayede sistem, her yeni planlamaya sıfırdan hesaplama yapmak yerine, deneyime dayalı bir “sıcak başlangıç” (warm start) ile başlayabiliyor.
Banerjee, bu yaklaşımı şöyle açıklıyor: “Sıcak başlangıç kullanmak, bir yolculuk planlarken haritada düz bir çizgi çizmek yerine, daha önce gerçek kişilerin kullandığı bir rotayla başlamak gibidir. Deneyime dayalı bir başlangıç yaparsınız ve oradan optimizasyon sağlarsınız.”
Bu yaklaşım, deneme çalışmalarından önce katı güvenlik kontrollerine izin verirken, asıl hesaplama süresini önemli ölçüde azalttı. Araştırmacılara göre, istasyonda yapılan testlerde yapay zeka destekli sıcak başlangıçla üretilen rotaların hesaplanması, geleneksel planlara göre yaklaşık %50 ila %60 daha hızlıydı.
Banerjee, “Yapay zekanın UUİ’deki bir robotu kontrol etmeye yardımcı olmak için ilk kez kullanılmasıdır,” dedi ve ekledi: “Bu, robotların güvenliği tehlikeye atmadan daha hızlı ve daha verimli hareket edebileceğini gösteriyor; bu da gelecekteki, insanların sürekli rehberlik edemeyeceği görevler için hayati önem taşıyor.”
Gelecek görevler için zemin hazırlanıyor
Ekip, benzer yapay zeka güdümlü planlamanın, gelecekte Ay’a, Mars’a ve ötesine yapılacak görevlerde robotların denetim, lojistik ve bilimsel görevleri üstlenmesine olanak tanıyacağını ve böylece astronotların daha yüksek öncelikli işlere odaklanmasını sağlayacağını belirtiyor.
Banerjee, “Robotlar Dünya’dan uzaklaştıkça ve görevler daha sık ve düşük maliyetli hale geldikçe, onları yerden sürekli tele-operasyonla kontrol edemeyeceğiz. Dahili güvencelere sahip özerklik, sadece yardımcı değil; uzay robotlarının geleceği için hayati önem taşıyor,” diye ekledi.
Kaynak : TRT
