Tel Aviv’in uyguladığı soykırımın bir parçası olarak 17 ay boyunca karanlığa gömülen Gazze Şeridi’nin elektrik tedarikini durdurma kararı, zihinlere bu adımın hangi gerekçeyle atıldığı sorusunu getiriyor.
Uzmanlar, Gazze’de zaten kesik olan elektrik tedarikini durdurma kararını, Tel Aviv hükümetinin esir takası müzakereleri konusunda Hamas’a baskı yaptığını göstermek için oynadığı bir iç politika hamlesi olarak değerlendiriyor.
Öte yandan Tel Aviv’in son kararı, Gazze Şeridi’ndeki enerji konusunu yeniden gündeme getirdi.
Ekim 2023’ten bu yana Gazze’ye satılan yaklaşık 120 megavatlık elektriği kesen İsrail, 9 Mart’tan bu yana da elektrik santrallerine giden yakıt da olmak üzere tüm temel malzemelerin tedarikini engelledi.
Gazze’deki Filistinliler, yaklaşık 17 ay süren soykırım boyunca kesik elektriğe alternatif olarak güneş panellerine başvurdu; fakat İsrail bu panelleri de kasten hedef aldı.
7 Ekim 2023 öncesi Gazze’deki enerji tablosu
Günde 24 saat enerji sağlamak için yaklaşık 500 megavata ihtiyaç duyulan Gazze Şeridi’nde İsrail soykırımından önce mevcut elektrik kapasitesinin 212 megavat olduğu tahmin ediliyordu.
Günlük enerji açığı 288 megavat olan Gazze’de, Filistin Kalkınma ve Yatırım Şirketi (Padico) 21 Eylül 2023’te güneş enerjisinden yaklaşık 50 megavat elektrik sağlaması planlanan “Enerji Umudu” projesini başlatmıştı.
Fakat 7 Ekim’de başlayan saldırılar projeyi akamete uğrattı.
Saldırılardan önce bölgedeki elektriğin 120 megavatı 10 hat üzerinden İsrail’den; 32 megavatı da 3 hat üzerinden Mısır’dan satın alınıyordu.
Elektrik Üretim Şirketi de yaklaşık 60 megavatlık enerji sağlıyordu. Bu miktar, Katar’dan temin edilen yakıt miktarına göre artıp azabiliyordu.
Elektrik Dağıtım Şirketi de günde 8 saatlik elektrik dağıtımını öngören program üzerine çalışıyordu. Fakat özellikle yaz ve kış mevsimlerinin hissedildiği zamanlarda günlük elektrik dağıtımı 6 saate düşürülüyordu.
Filistinliler de ücret karşılığında enerji sağlayan büyük jeneratörler aracılığıyla alternatif elektrik elde etmeye çalışıyordu.
Soykırımın yol açtığı hasar
Gazze’de hükümetin Medya Ofisi, Elektrik Dağıtım Şirketi’nin konuya ilişkin açıklamasını yayımladı.
Şirket açıklamasına göre, İsrail, saldırılar sırasında Gazze Şeridi’ndeki dağıtım ağlarının yüzde 70’ini (yaklaşık 3 bin 680 kilometreye) yok etti. Depoların yüzde 90’ını, dağıtım mekanizmalarının ve teçhizatının da yüzde 80’ini tamamen tahrip oldu.
Ayrıca ateşkes anlaşmasının 19 Ocak’ta yürürlüğe girmesinden bu yana acil ekipmanlardan hiç biri şirkete ulaşmadı; elektrik distribütörleri ve ekipmanlar olmadığı için gerekli tamirat da yapılamadı.
Zarar gören bölgelerdeki su kuyularının yeniden çalışması için küçük jeneratörlere ihtiyaç olduğuna işaret edilen açıklamada, elektrik kesintisi sonucu Gazze’deki tüm sektörlerin çöküşünü durdurmak adına uluslararası müdahale çağrısında bulundu.
Elektrik ve yakıt kesintisinin neden olduğu tehlike
Ekim 2023’ten bu yana elektriklerin kesik olduğu Gazze’de ateşkesin ardından bir miktar yakıt girişine izin verilmesiyle kriz kısmen hafifletilmiş olsa da sınır kapılarının yeniden kapanmasıyla yeniden karanlık günlere dönüldü.
Elektrik santralinin devre dışı kalmasıyla hastaneler alternatif jeneratörlerle çalışmaya başladı. Ancak sınır kapılarının kapatılması, jeneratörlerin çalışması için gereken yakıtın girişini engelledi.
Soykırım süresince hastaneler, uluslararası kuruluşlardan gelen sınırlı miktardaki yakıtla faaliyetlerini sürdürmeye çalıştı. Ancak İsrail, bu yakıtın girişini bilinçli şekilde engelleyerek hastanelerin faaliyetlerini aksattı.
Avrupa-Akdeniz İnsan Hakları Gözlemevinin (Euro-Med), Eylül 2024 tarihli raporuna göre, keyfi elektrik kesintisi nedeniyle hastaneler ve sağlık merkezleri birçok kez faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı.
Bu da sağlık hizmetlerinin aksaması nedeniyle ölümlere yol açtı; ilaç ve kan ünitelerini saklama süreçlerini olumsuz etkiledi.
Su ve kanalizasyon sistemleri çöktü
Elektrik kesintisi, İsrail’in su kaynaklarını savaş aracı olarak kullanmasını da kolaylaştırdı. Kesinti nedeniyle yer altı su kaynaklarının pompalanması durdu ve arıtma tesisleri devre dışı kaldı.
Ayrıca kanalizasyon sularının sokaklara taşması, bulaşıcı hastalıkların yayılmasına neden oldu. Özellikle hepatit ve cilt hastalıklarının teşhislerinde ciddi artış yaşandı.
Ekmek fırınları çalışamaz hale geldi
Elektrik ve yakıt kesintisi, fırınların üretimini durdurdu ve gıda krizini daha da derinleştirdi. İsrail’in gıda yardımlarının girişini ciddi şekilde kısıtlaması, Gazze’yi açlık eşiğine getirdi.
İsrail, Ocak ayında varılan ateşkese rağmen sınır kapılarını kapalı tutarak bu krizi devam ettiriyor.
Gazzeliler hayatlarını normale döndürmeye çalışırken, bu durum eğitim sistemini de olumsuz etkiledi. Şubat ayında okulların yeniden açılması planlanmıştı, ancak elektrik ve altyapı sorunları eğitimde de aksaklıklara yol açtı.
İsrail, Hamas’la varılan ateşkes ve esir takası anlaşmasının 42 günlük birinci aşamasının sona ermesinin ardından 2 Mart’tan itibaren Gazze Şeridi’ne insanı yardımların girişini durdurma kararı almıştı.
İsrail Enerji Bakanı Eli Cohen de dün Gazze Şeridi’nin elektrik tedarikini derhal kesme kararı aldıklarını açıklamıştı.
