Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in 5 Ekim’de İspanya’nın Granada kentinde yapılan beşli toplantıyı reddetmesi doğru karardı. Fransa ve onun pozisyonunu destekleyen Almanya’nın tutumu Azerbaycan’da memnuniyetsizlikle karşılanıyor. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan arasındaki görüşmeler, Avrupa Birliği Başkanı Charles Michel’in aracılığı ile gerçekleştirildi ve bu görüşmelerde nispeten olumlu bir atmosfer oluştu. İlham Aliyev Avrupa Birliği’nin arabuluculuğunu iki şartla kabul edebilir. Öncelikle müzakereler ya üçlü formatta (Avrupa Birliği Başkanı – Azerbaycan Cumhurbaşkanı – Ermenistan Başbakanı) yapılmalı ya da Fransa ve Almanya katılacaksa Türkiye de katılmalıdır. İlham Aliyev’in bu iki teklifi kabul edilmeyince Azerbaycan Cumhurbaşkanı İspanya’daki görüşmeyi reddetti.
“Ermenistan’ı terk etmek Fransa için utanç verici olur.” Bunu Eski Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande söyledi. Hollande’a göre Rusya’nın Ermenistan’a sırtını dönmesinin birkaç hedefi vardı: “Birincisi, Putin’in, Ukrayna’nın işgalinden bu yana rolü artan Erdoğan’ı etkisiz hale getirmesine olanak tanıyacak. İkincisi ise gaz konusunda Azerbaycan’la ittifak yapılmasıdır. Üçüncüsü, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ı Moskova’dan uzaklaşıp Avrupa’ya yakınlaştığı için cezalandırmak. Vladimir Putin’in Ukrayna’da başarısız olduğunu ifade eden Erdoğan, “Kafkasya’dan intikam almayı planlıyor. Ermenistan’ın Rusya’nın kontrolü olmadan yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu göstermeye kararlı. Avrupalılar yeni bir tedarik kaynağını kaybetmemek için Bakü’den destekten kaçınmıyor. Amerikalılar Ukrayna’ya yardım etmek için çok şey yapıyor ama Kafkasya onlardan çok uzakta. Fransa ön planda olmalı.”
Fransız siyasetçiler, İkinci Karabağ Savaşı’nda ve sonrasında olduğu gibi Azerbaycan karşıtı açıklamalar yapmaya devam ediyorlar. Bu arada Fransa-Azerbaycan Dostluk Grubu’nun Fransa Ulusal Meclisi’ndeki faaliyetlerini durdurduğu bildirildi. Daha sonra Fransa Dışişleri Bakanı Ermenistan’ı ziyaret etti. Fransa Dışişleri Bakanı Erivan’da ülkesinin Ermenistan’la askeri anlaşma imzalamaya ve Ermenistan’a askeri teçhizat satmaya hazır olduğunu söyledi. Azerbaycan’ın bu konuda endişelenmesine gerek yok, tam tersine Fransa’nın Ermenistan’a silah satmak istemesi, diğer Avrupa ülkelerinin de Azerbaycan’a silah ve askeri teçhizat satmasının önünü açacaktır. Çünkü uzun yıllardır Avrupa Birliği ülkelerinin Azerbaycan ve Ermenistan’a silah ve askeri teçhizat satmama konusunda ortak kararı vardı. Fransa’nın Ermenistan lehine olan bu resmi olmayan ambargo kararını ihlal etmesi durumunda diğer Avrupa ülkeleri Azerbaycan’a askeri teçhizat satmak isteyecektir. Öncelikle İtalya’dan bahsedebiliriz. Doğu Avrupa ülkeleri de çeşitli silah ve askeri teçhizat üretiyor.
Böylece Fransa, Güney Kafkasya’nın ana devleti olan Azerbaycan ile ilişkilerini bozmağa devam ediyor. Bunun Fransa’ya hiçbir faydası olmayacak, kaybı daha büyük olacaktır. Fransa’daki Ermeni yanlısı merkezler, Azerbaycan’ın Karabağ’ın tamamını kontrol altına almasından endişe duyuyordu. Azerbaycan toprak bütünlüğünü ve egemenliğini yeniden tesis etmiştir ve bazı ülke ve uluslararası kuruluşların Azerbaycan’ı protesto etmesi doğru değildir. Azerbaycan yasalarına göre yaşamak istemeyen Ermeniler Karabağ’ı terk etti, geri kalanlar ise Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in yeniden entegrasyon politikası doğrultusunda Azerbaycan pasaportuna başvurdu ve bu süreç genişleyecek. Azerbaycan, bölgede barışın sağlanması ve yeni işbirliği fırsatlarının açılması amacıyla Ermenistan’la barış anlaşması imzalamak istiyor. Bir gün Ermenistan Azerbaycan’la barış anlaşması imzalamaya karar verecek, ardından Fransa’daki karar alıcı devlet kurumları Azerbaycan’a yönelik yanlış bir politika izlediklerini itiraf edecek, ardından Fransa Ulusal Meclisi Azerbaycan`la ilişkilerine devam edilmesine karar verecek.
Bu arada Almanya Başbakanı Olaf Scholtz, 4 Ekim’de Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’i aradı. İlham Aliyev ile yaptığı telefon görüşmesinde Scholtz, Almanya’nın bölge ülkelerinin toprak bütünlüğü ve egemenliğine verdiği desteği dile getirdi. Almanya Başbakanı, BM’nin yerleşik koordinasyon misyonunun Azerbaycan’ın Hankendi kentine yaptığı ziyareti olumlu bir adım olarak memnuniyetle karşıladı. Ancak İlham Aliyev’in İspanya’ya gitmeme kararı kesindi. Scholtz, Almanya’nın Güney Kafkasya’da aktif olmak istiyorsa Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki dengeleri bozmaması gerektiğini, aksi takdirde Berlin’in de Paris gibi Azerbaycan’ı kaybedeceğini anlamış görünüyor.
Avrupa Birliği Başkanı Charles Michel, Ekim ayı sonuna kadar Brüksel’de Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile üçlü bir toplantı yapacak. Bunun üzerine Charles Michel, İlham Aliyev’in üçlü toplantı önerisini kabul etmiş oldu.
