Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın Rusya’ya yönelik sert açıklamaları son dönemde arttı. Paşinyan son röportajında Ermenistan’ın Rusya ile stratejik ittifakının bir hata olduğunu söyledi. İtalyan “La Repubblica” gazetesine verdiği röportajda Paşinyan, özellikle Azerbaycan’ın Karabağ bölgesinde bulunan Rus barış güçünün misyonunu yerine getirmediğini, Rusya’nın kendisinin bölgeyi terk ettiğini belirtti. Paşinyan’a göre Rus askeri birliğinin, Azerbaycan’ın Laçin yolu üzerinde sınır karakolu kurmasını engellemesi gerekiyordu.
Paşinyan’ın bu açıklamaları Rusya’da memnuniyetsizliğe neden oldu. Rusya Dışişleri Bakanlığı basın sözcüsü Maria Zakharova ve Rusya Cumhurbaşkanının basın sözcüsü Dmitri Peskov, Paşinyan ve diğer Ermeni yetkililere yönelik sert açıklamalarda bulundular. Dmitry Peskov, Rusya’nın, barışı koruma misyonunun başarısızlığı konusunda Nikol Paşinyan’ın tezlerine katılamayacağını belirtti. Peskov, Rusya’nın Güney Kafkasya ve Ermenistan’dan ayrılmadığını söyledi. Dimitri Peskov aynı zamanda Nikol Paşinyan’ı Rusya’da yaşayan Ermenilerle tehdit etti: “Rusya’da Ermenistan’dan daha fazla Ermeni yaşıyor. Bunu Ermenistan Başbakanına hatırlatmak istiyorum. Çoğu Rusya Federasyonu vatandaşı ve ülkenin kalkınmasına değerli katkılarda bulunuyorlar.” Peskov, bu açıklamasıyla Paşinyan’a, Rusya’daki Ermenilerin geri gönderilmesi halinde Ermenistan’da ciddi bir sosyal durumun ortaya çıkacağını söylemek istiyordu.
Başbakan Nikol Paşinyan’ın iki kararı Kremlin’de kendisine yönelik memnuniyetsizliği artırdı.
İlk karar. Ermenistan hükümeti, Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü’nü onaylanmak üzere parlamentoya gönderdi. Roma statüsünün Ermenistan parlamentosu tarafından onaylanması halinde, Uluslararası Adalet Divanı’nın kararlarının uygulanması Ermenistan hükümeti açısından bağlayıcı olacaktır. Lahey Mahkemesi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in tutuklanmasına ilişkin karar yayınladı. Roma Tüzüğü onaylanırsa Putin Ermenistan topraklarını ziyaret edemeyecek.
İkinci karar. Ermenistan’da ABD ile ortak “EAGLE PARTNER 2023” askeri tatbikatları gerçekleştirilecek. Eğitim, 11-20 Eylül tarihleri arasında Ermenistan Savunma Bakanlığı’na bağlı “Zar” barışı koruma tugayının eğitim merkezi üssünde gerçekleştirilecek.
Başbakan Nikol Paşinyan’ın bu iki kararı sonrasında Rusya ile Ermenistan arasındaki ilişkiler gerginleşecek. Bu iki ülke arasındaki gerginlik Azerbaycan’ın yararınadır. Ayrıca Rusya, Ukrayna ile savaşa odaklandı. Öte yandan Azerbaycan, Moskova ile Ankara arasındaki yakın diyalogdan yararlanabilir. Azerbaycan bu durumu Rus askeri birliğinin 2 yıl sonra Karabağ’dan çekilmesini sağlamak için kullanabilir. Bu, Azerbaycan’ın Karabağ’daki ayrılıkçıları silahsızlandırmasını kolaylaştıracaktır.
Öte yandan, Ermenistan Eski Cumhurbaşkanları Serj Sarkisyan ve Robert Koçaryan’ın da aralarında bulunduğu Ermenistan muhalefet temsilcileri de, Başbakan Nikol Paşinyan üzerindeki baskıyı artırıyor. Ermenistan ve Karabağ ayrılıkçılarının mevcut vahim durumunu Nikol Paşinyan’ın devam eden yönetimine bağlıyorlar. Nikol Paşinyan Başbakan olduğu sürece durumun Ermenistan ve Karabağ ayrılıkçıları için daha da zorlaşacağına inanıyorlar.
Ermeni muhalefeti, Azerbaycan ordusunun Hankendi ile birlikte Batı Zangezur’a gireceğine inanıyor. Ancak Azerbaycan’ın Batı Zengezur’a girme gibi bir planı yok. Ermenistan Azerbaycan’a savaş başlatırsa bu gerçekleşebilir. Azerbaycan’ın hedefi Karabağ ve Hankendi’nin tamamının kontrolünü yeniden sağlamak.
Ermenistan eski Dışişleri Bakanı Vartan Oskanyan sık sık açıklamalarda bulunuyor. Muhalefet gibi o da Nikol Paşinyan’ı sert bir şekilde eleştiriyor. Vartan Oskanyan, Paşinyan’ın istifasını talep etmese de Başbakanın Azerbaycan’ın toprak bütünlüğüne ilişkin açıklamalarından vazgeçmesini talep ediyor. Oskanyan bunu şu şekilde açıklıyor: “Ermenistan’ın sorunları Nikol Paşinyan’ın Karabağ dahil Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü tanımasıyla ilgilidir.” Oskanyan, Paşinyan’ın sözkonusu açıklamasının ardından uluslararası alanın Azerbaycan’a baskı yapma imkanlarının minimuma indiğine inanıyor.
Ermeni radikallerin mantığına göre Nikol Paşinyan istifa ederse veya Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü tanımayı reddederse durumu kendi lehlerine değiştirebilecekler. Ancak Ermeni muhalefeti İkinci Karabağ Savaşı’nın bölgedeki şartları değiştirdiğini anlamak istemiyor. Ermenistan’da başbakan kim olursa olsun Azerbaycan, Karabağ’ın tamamını kontrol altına alma politikasından vazgeçmeyecek. Azerbaycan ordusu er ya da geç Karabağ’ın işgal altındaki diğer topraklarını ayrılıkçılardan kurtaracak ve Karabağ Ermenileri Azerbaycan yasaları ile yaşayacaklar.
Bu arada, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Hikmet Hacıyev, Karabağ’da yaşayan Ermenilerin Azerbaycan vatandaşı olarak kabul için başvuruda bulunmaları gerektiğini söyledi. Karabağ vatandaşlığını kabul ederek Karabağ Ermenileri Azerbaycan kanunlarını tanıyacaklardır. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Azerbaycan’ın Karabağ Ermenilerinin dil, kültür, din ve belediye haklarını güvence altına alacağını söyledi. Hikmet Hacıyev, Azerbaycan’ın Avrupa Konseyi Ulusal Azınlıkların Korunmasına İlişkin Çerçeve Sözleşmesi de dahil olmak üzere çeşitli uluslararası sözleşmelere üye olduğunu sözlerine ekledi: “Bu tür sözleşmeler çerçevesinde Azerbaycan’da yaşayan Ermenilerin bireysel haklarını sağlamaya hazırız. Karabağ bölgesi.”
Elhan Şahinoğlu\Siyasi analist, “Atlas” Araştırmalar Merkezi Başkanı, Bakü
