EP240408a olarak adlandırılan bu olay, 8 Nisan 2024’te Einstein Probe adlı X-ışını uzay teleskobu tarafından keşfedildi. İlk bakışta tipik bir gama ışını patlamasına benziyordu. Ancak yapılan detaylı gözlemler, bu patlamanın bilinen hiçbir kozmik olaya tam olarak uymadığını ortaya koydu.
Carnegie Mellon Üniversitesi’nden gökbilimci Brendan O’Connor, “EP240408a bazı yönleriyle farklı astronomik olaylara benziyor ama tam olarak hiçbirine uymuyor. Alternatif bir açıklama ise tamamen yeni bir fenomenle karşı karşıya olduğumuz” dedi.
Beyaz cüceyi yutan kara delik mi?
Bilim insanlarının en güçlü teorisi, bu patlamanın orta büyüklükte bir kara deliğin bir beyaz cüceyi parçalaması sonucu meydana geldiği yönünde. Kara delik tarafından yutulan yıldız, yüksek hızlı bir madde jetine yol açtı ve bu jetin tam olarak Dünya’ya doğru yönelmiş olması, patlamanın parlaklığını artırmış olabilir.
Bu tür olaylar, gelgit bozulma olayları (TDE – Tidal Disruption Event) olarak biliniyor. Bazen bu süreçte kara deliğin kutuplarından güçlü madde jetleri fırlıyor ve eğer bu jetler doğru açıyla Dünya’ya yönelirse, olağan dışı parlaklıkta bir sinyal yaratabiliyor.
Sıradışı özellikler
EP240408a, keşfinden sonraki 10 saniye boyunca X-ışınlarında parladı, ardından dört gün boyunca sabit bir parlaklıkta kaldı ve bir gün içinde hızla söndü. Bu süre, tipik gama ışını patlamalarından çok daha uzun, ancak bilinen diğer kozmik patlamalar için de yeterince uzun değil.
Dahası, en büyük sürpriz, bu kadar parlak bir X-ışını patlamasının ardından radyo dalgalarının hiç tespit edilmemesi oldu. Normalde bu tür güçlü olayların radyo sinyalleri de üretmesi beklenir. Ancak, Very Large Array (VLA) teleskobunun yaptığı üç farklı gözlemde –olayın meydana gelmesinden 11, 158 ve 258 gün sonra– hiçbir radyo emisyonu tespit edilemedi.
O’Connor, “Bu kadar uzun süre bu kadar parlak olan bir olayın güçlü bir radyo sinyali yayması beklenir. Ama burada hiçbir şey yok, bu çok garip” diye belirtti.
Gizem çözülüyor mu?
Bilim insanları, EP240408a’nın ne olduğuna dair kesin bir sonuca ulaşabilmek için gözlemlerine devam edecek. Eğer ilerleyen günlerde radyo dalgaları tespit edilirse, bu teori doğrulanmış olacak. Ancak eğer sessizlik devam ederse, olayın çok farklı bir gama ışını patlaması ya da tamamen yeni bir kozmik fenomen olduğu anlamına gelebilir.
Araştırma, The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayımlandı.
